Jod w diecie to niezbędny pierwiastek do prawidłowego funkcjonowania. Wpływa na zdrowie, sprawność fizyczną i umysłową. Znany jest już od 1811 roku: to właśnie wtedy został odkryty.
Jod ulega wchłanianiu z przewodu pokarmowego głównie w początkowym odcinku jelita cienkiego. Może być też absorbowany z wdychanego powietrza. Niekiedy jod dostaje się do organizmu przez skórę.
Na początku korzystano z jodu jedynie pod kątem odkażającym. Po pewnym czasie eksperci zaczęli go stosować również do leczenia chorób tarczycy. Co ciekawe, pod koniec XIX wieku badania wykazały, że ten pierwiastek jest jednym z elementów tworzących tarczycę! Jod stanowi ponad połowę ciężaru takich hormonów, jak tyroksyna (T4) i trijodotyronina (T3).
Najwięcej jodu znajduje się właśnie w tarczycy. Dużo mniej jest go w wątrobie, mózgu i krwi.
Polecamy również: Hashimoto dieta – co jeść? Jadłospis w diecie Hashimoto
Spis treści:
Produkty bogate w jod. Gdzie jest dużo jodu? Dobre źródła jodu w produktach spożywczych.
Jod nie jest magazynowany w organizmie, dlatego trzeba zadbać o właściwą dietę i (w razie konieczności) suplementację.
Co jeść, aby nie brakowało jodu w organizmie? Przede wszystkim ryby morskie. Najbardziej rekomendowane rodzaje to dorsz i halibut. Inne cenne źródła jodu to owoce morza, a nawet glony.
Co jeszcze powinno znaleźć się w menu?
Produkty bogate w jod w diecie. Gdzie jest wysoka zawartość jodu?
1. Ryby pochodzenia morskiego:
- Dorsz
- Łosoś
- Tuńczyk
- Makrela
- Sardynki
2. Owoce morza:
- Krewetki
- Ostrygi
- Małże
- Homar
3. Wodorosty (szczególnie bogate w jod):
- Kelp (brunatnice)
- Nori (stosowane w sushi)
- Wakame
- Kombu
4. Produkty mleczne:
- Mleko
- Jogurt
- Ser żółty
5. Jajka:
- Zwłaszcza żółtko.
6. Produkty wzbogacone w jod:
- Sól jodowana (najpopularniejsze źródło jodu w diecie)
- Wzbogacone płatki śniadaniowe
7. Niektóre warzywa (w mniejszych ilościach):
- Szpinak
- Szczypiorek
- Czosnek
W Polsce, jednym z głównych sposobów przeciwdziałania niedoborowi jodu jest jodowanie soli. Sól kuchenna z dodatkiem jodu stanowi powszechne źródło tego pierwiastka w diecie, co pozwala na uzupełnianie dziennego zapotrzebowania. Jodowanie soli zostało wprowadzone, aby przeciwdziałać problemowi niedoboru jodu, który w przeszłości był szeroko rozpowszechniony w Polsce, zwłaszcza w rejonach ubogich w jod.
Produkty zbożowe, choć cenne pod względem energetycznym i odżywczym, zazwyczaj są ubogie w jod, dlatego kluczowe jest włączenie do diety innych produktów bogatych w ten pierwiastek, takich jak ryby morskie, owoce morza czy wodorosty. Ważne jest również regularne spożycie soli z dodatkiem jodu, aby zapewnić odpowiednią zawartość jodu w produktach codziennego spożycia.
Jeśli ktoś ma kłopoty z tym pierwiastkiem, to lekarze często rekomendują urlop nad morzem. W końcu jodu jest tam zdecydowanie więcej – w porównaniu np. do terenów górskich.
Deficyt jodu. Skutki niedoboru jodu – jak rozpoznać?
Jeśli dopuścisz do długotrwałych niedoborów tego pierwiastka, to musisz liczyć się z przykrymi konsekwencjami. Jest to groźne tak naprawdę dla każdego!
Krótkotrwały niedobór ilości jodu także nie może być bagatelizowany. Szczególnie w przypadku kobiet w ciąży – jod ma duży wpływ na płód. Panie powinny o tym pamiętać. W końcu niedobór jodu może doprowadzić do niedoczynności tarczycy, a nawet do niedorozwoju umysłowego u dziecka.
Brak zadbania o ten aspekt może spowodować, że ciąża nie zostanie “donoszona” do końca. Eksperci zauważają, że występuje większe ryzyko poronienia, czy porodu przedwczesnego.
Przeczytaj także: Owoce i warzywa w ciąży – jakie jeść, a jakich unikać?
O jodzie nie można zapominać już “po rozwiązaniu”. Chodzi o mamy karmiące piersią. To istotny pierwiastek pod kątem wzrostu i rozwoju niemowlęcia. Deficyty na tej płaszczyźnie mogą skutkować zaburzeniami fizycznymi i psychicznymi.
Należy też liczyć się z niedoczynnością tarczycy (nierzadko towarzyszą jej wole).
Brak jodu wpływa negatywnie na działanie mózgu (np. pod kątem koncentracji). Eksperci zauważają, że to częsta przyczyna niepełnosprawności intelektualnej!
Niestety, przewlekły niedobór jodu może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem pojawienia się pęcherzykowej postaci raka tarczycy.
Ze względu na to, iż problem niedoboru spożycia jodu w diecie polaków występował w przeszłości, nadal warto dbać o zbilansowaną dietę bogatą w jod. Kluczowe jest, aby zapewnić prawidłowy poziom tego pierwiastka w diecie, co jest niezbędne dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania mózgu, a także dla wytwarzania hormonów przez tarczycę.
Skutki nadmiaru jodu – jak rozpoznać nadmierne wchłanianie jodu?
Warto zaznaczyć, że nie tylko niedobór jodu jest problemem, ale także nadmiar, który może prowadzić do zaburzeń, takich jak nadczynność tarczycy. Nadmiar jodu może być efektem m.in. zbyt intensywnego stosowania suplementów czy nadmiernego spożycia produktów wzbogacanych jodem.
Zwiększone spożycie jodu może również prowadzić do zwiększonego wydalania jodu z moczem, co jest naturalnym mechanizmem regulacyjnym organizmu. Regularne monitorowanie poziomu jodu, zwłaszcza w diecie osób, które spożywają duże ilości soli, jest istotne dla uniknięcia problemów zdrowotnych.
Jeśli nadmiar jodu będzie wynikał z diety, to nie jest to jeszcze jakiś wielki problem. Dlaczego? Tego typu nadmiary są zazwyczaj dobrze tolerowane przez organizm.
Gorzej sprawa wygląda wtedy, kiedy “przedawkowanie” jodu jest pochodną np. niewłaściwej suplementacji. Wówczas trzeba liczyć się z rozmaitymi objawami:
- wstrząs
- brązowa śluzówka
- odwodnienie
- kłopoty ze strony układu pokarmowego
Specjaliści dodają, że niestety znane są przypadki osób, które zmarły w wyniku przyjęcia skrajnie dużych dawek jodu!
Jeśli nadmiary będą długotrwałe, to wówczas trzeba liczyć się z:
- nadczynnością gruczołu tarczowego (to z kolei wiąże się z utratą masy ciała, kołataniem serca, czy drżeniem rąk)
- zapaleniem spojówek
- metalicznym posmakiem w ustach
- złuszczaniem się naskórka
- katarem
Rola jodu w organizmie człowieka. Na co pomaga jod?
Jod to pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, przede wszystkim do wytwarzania hormonów tarczycy – tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3). Hormony te są istotne dla regulacji metabolizmu, a także wpływają na rozwój i funkcjonowanie mózgu, szczególnie w okresie dzieciństwa i dojrzewania.
Właściwy poziom hormonów wpływa na pracę układu nerwowego. Tak samo, jak mięśni, nerek i serca.
Hormony regulują np. przemianę materii i syntezę białka. Są także obligatoryjne pod względem przemian witamin i kwasów nukleinowych.
Jod ma właściwości antyoksydacyjne. Na skutek tego efektywnie chroni przed negatywnymi skutkami wywoływanymi przez zbyt dużą ilość wolnych rodników.
Stosowna dawka jodu wpływa na to, że organizm człowieka może utrzymać właściwą ciepłotę ciała.
Ten składnik mineralny oddziałuje na pracę mózgu. Jest konieczny, aby można było swobodnie zapamiętywać różne rzeczy i zachować koncentrację.
Jod wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze.
Jod umożliwia właściwy rozwój komórek i tkanek już w trakcie trwania życia płodowego.
O czym jeszcze warto wiedzieć?
- ten składnik mineralny bierze udział procesie oddychania komórkowego,
- jod oddziałuje na siłę i częstotliwość skurczów mięśnia sercowego,
- pierwiastek uczestniczy w przemianach cukrów i tłuszczów,
- jod korzystnie wpływa na narządy płciowe i proces dojrzewania.
Analizowany dzisiaj składnik odgrywa też znaczenie ochronne pod kątem procesów nowotworowych.
Jakie jest dzienne zapotrzebowanie na jod?
Zapotrzebowanie zależy przede wszystkim od wieku i płci. Należy zwracać uwagę też na aktualny stan zdrowia.
Ile wynosi dobowe zapotrzebowanie na jod? Podaż jodu ze względu na wiek wygląda następująco:
- niemowlaki do 6. miesiąca życia: 110 µg
- niemowlaki od 6. miesiąca życia do 12. miesiąca życia: 130 µg
- dzieci od 1. roku życia do 6. roku życia: 90 µg
- dzieci od 7. roku życia do 9. roku życia: 100 µg
- dzieci od 10. roku życia do 12. roku życia: 120 µg
- dzieci od 13. roku życia do 18. roku życia: 150 µg
- dorosłe kobiety: 150 µg
- dorośli mężczyźni: 150 µg
- kobiety w ciąży: 220-250 µg
- kobiety karmiące piersią: 290 µg
Suplementacja jodu. Czy warto? profilaktyka jodowa
Podstawą dostarczania jodu do organizmu powinna być odpowiednia dieta. Czasami warto pomyśleć o suplementacji. Szczególnie dotyczy to kobiet w ciąży i pań, które karmią piersią.
Wszystko powinno być jednak robione rozsądnie. Najlepiej wykonaj odpowiednie badania, aby dowiedzieć się, czy masz niedobory jodu. Jeśli tak, to lekarz najprawdopodobniej zaleci Ci zmianę diety i suplementy.
Jeżeli go posłuchasz i wprowadzisz odpowiednie roszady, to poziom tego składnika mineralnego niedługo wróci do normy.
Czy cateringi dietetyczne zawierają stosownie dużo jodu?
“Misją” profesjonalnych podmiotów z tej branży jest oferowanie zestawów pudełkowych, które są bogate w rozmaite minerały i witaminy. Czyli wykwalifikowany dietetyk uwzględnia jod, ale jednocześnie nie zapomina o innych istotnych elementach.
Porządna dieta jest bowiem nie tylko smaczna, ale także właściwie zbilansowana, co wpływa na zdrowie. Jak masz np. niedobory jodu, to możesz oczywiście liczyć na indywidualnie rozpisany i przygotowany catering dietetyczny. Po to, aby jak najszybciej uporać się z tym kłopotem.
Co nie powinno znaleźć się w dietach pudełkowych?
Wybierając Zdrowy Catering masz pewność, że będziesz jeść tylko odpowiednie produkty. Wiemy, co musi znaleźć się w zestawach pudełkowych, a czego nie powinno tam być.
Nie tylko pod kątem zdrowotnym, czy walorów smakowych. Także pod względem przyswajalności witamin i składników mineralnych. To istotne.
Wszystko tak układamy, aby jedzenie było zdrowe i smaczne, a organizm w pełni korzystał ze wszystkich witamin i składników mineralnych. W tym właśnie m.in. z jodu!
Jod – ważny pierwiastek dla zdrowia. Jego rola w organizmie. Podsumowanie
Jod jest niezbędnym pierwiastkiem do prawidłowego funkcjonowania. Dobrze wpływa na zdrowie, sprawność fizyczną i umysłową. Gdzie znajduje się najwięcej jodu w organizmie? W tarczycy.
Jod jest kluczowym składnikiem pod względem produkcji hormonów tarczycy i jej prawidłowego działania. Przyczynia się do właściwej pracy układu nerwowego, mięśni, nerek i serca. Jod ma też właściwości antyoksydacyjne i dobrze działa na mózg.
W czym jest najwięcej jodu? W rybach morskich (np. dorsz i halibut). Inne źródła tego pierwiastka to: owoce morza, glony, mleko, przetwory mleczne, czy żółtka jaj.
Przewlekły niedobór jodu może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem pęcherzykowej postaci raka tarczycy. Brak tego pierwiastka źle wpływa na działanie mózgu. Trzeba się także liczyć z niedoczynnością tarczycy. O jodzie nie mogą zapominać kobiety w ciąży i karmiące matki! Aby nie dopuścić do poronienia, czy niedorozwoju umysłowego u dziecka.
Jeśli jod będzie “przedawkowany” w wyniku niewłaściwej suplementacji, to mogą wystąpić takie objawy, jak: wstrząs, odwodnienie i kłopoty ze strony układu pokarmowego. Długotrwałe nadmiary skutkują np. nadczynnością gruczołu tarczowego, zapaleniem spojówek i metalicznym posmakiem w ustach.
Bibliografia
- Gołkowski, Filip. „Jod–pierwiastek istotny w profilaktyce, diagnostyce i leczeniu.” Interdyscyplinarne aspekty nauk o zdrowiu 81 (2010).
-
Pyka, Beata, et al. „Zalecenia dietetyczne dotyczące spożywania jodu—w poszukiwaniu konsensusu między kardiologami a endokrynologami.” Folia Cardiologica 14.2 (2019): 156-160.
-
Grimling, B., J. Meler, and M. Szczesniak. „Niedobor i nadmiar jodu w diecie-aktualny problem zdrowotny.” Journal of Elementology 13.3 Suppl. (2008): 30-31.
-
Pastusiak, Katarzyna, Joanna Michałowska, and Paweł Bogdański. „Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy.” Forum Zaburzeń Metabolicznych. Vol. 8. No. 4. 2017.
