Jednym z coraz częściej diagnozowanych nowotworów na świecie jest rak jelita grubego. Do kluczowych czynników zwiększających ryzyko jego rozwoju i przyczyniających się do powstawania polipów stanowiących dobrze znane zmiany przedrakowe, zalicza się: otyłość, siedzący tryb życia, częste jedzenie czerwonego mięsa, picie dużych ilości alkoholu oraz palenie tytoniu. Podstawową metodą leczenia choroby jest zabieg chirurgiczny. Po usunięcie pierwotnego guza chorym zaleca się przejście na dietę lekkostrawną i wypijanie minimum 2 litrów płynów dziennie. Co jeść po operacji jelita grubego, by dostarczyć organizmowi energię i składniki odżywcze w krótkim okresie czasu? Jakich produktów unikać, by nie podrażnić błony śluzowej jelit? W tekście prezentujemy najważniejsze wytyczne.
Spis treści:
Zmiany w jadłospisie po zabiegu jelita – to musisz wiedzieć
Odżywianie po operacji zawsze powinno być dostosowane do stanu zdrowia pacjenta oraz możliwości konsumpcji przez niego posiłków. Jeśli kondycja chorego pozwala, już w pierwszej dobie po zabiegu może zostać wprowadzone jedzenie drogą doustną. Wyjątkiem jest skomplikowany zabieg lub rozległa resekcja jelita cienkiego – w takiej sytuacji lekarz może zadecydować o wdrożeniu żywienia dojelitowego.
Dieta po operacji jelita grubego ma istotne znaczenie w powrocie do zdrowia i wpływa na samopoczucie pacjenta. Powinna być lekkostrawna, gdyż pokarmy nie mogą podrażniać śluzówki przewodu pokarmowego. Zaleca się gotowanie w wodzie, na parze oraz pieczenie w pergaminie (należy wyeliminować tradycyjne duszenie i smażenie). Posiłki powinny być niewielkie objętościowo, a spożywane częściej.
Dieta po operacji jelita grubego – co jeść?
Ze względu na długotrwały charakter choroby konieczne jest dostarczanie organizmowi wraz z pożywieniem wszystkich niezbędnych składników odżywczych (białka, węglowodanów, tłuszczy, witamin, składników mineralnych) w odpowiednich proporcjach. Przez pierwsze 3-4 tygodnie po zabiegu zaleca się ograniczenie spożycia surowego błonnika pokarmowego (można to osiągnąć poprzez obieranie warzyw i owoców oraz spożywanie ich w postaci przecieranej). Nowe produkty i potrawy należy wprowadzać do jadłospisu pojedynczo oraz w niewielkich ilościach, aby uniknąć bólu brzucha, wzdęć i innych niepożądanych objawów w obrębie jelita.
Na liście produktów zalecanych po zabiegu jelita grubego znajdują się przede wszystkim:
- pieczywo pszenne,
- makarony i kasze,
- chude ryby,
- gotowane mięso (np. z indyka, kurczaka),
- oleje roślinne (bez poddawania obróbce termicznej),
- gotowane warzywa (marchew, seler, ziemniaki, pietruszka, buraki, dynia),
- białe sery,
- fermentowane napoje mleczne,
- naturalne zioła i przyprawy jednoskładnikowe (rozmaryn, tymianek, lubczyk, kurkuma, cynamon).
W stanach zaostrzeń choroby, biegunki i nasilenia dolegliwości bólowych należy zadbać o wprowadzenie restrykcyjnego jadłospisu (suchary, kleik na bazie ryżu, grysik z kaszy manny na wodzie). Ponadto należy zwiększyć ilość płynów przyjmowanych doustnie i na bieżąco uzupełniać elektrolity (np. poprzez lekkie dosolenie potraw lub przy użyciu preparatów farmaceutycznych).
Może Cię zainteresować: Jak oczyścić jelita?
Czego należy unikać po operacji raka jelita grubego? Produkty zakazane
Posiłki spożywane przez chorego powinny być świeże, bez konserwantów i barwników. W jadłospisie należy unikać pokarmów nasilających perystaltykę jelit (potraw smażonych i duszonych, esencjonalnych rosołów, warzyw strączkowych, napojów gazowanych). Dodatkowo dietetycy zalecają ograniczenie spożycia cukrów prostych. Związki te nie tylko sprzyjają przyrostowi masy ciała, ale też zaburzają rytm wypróżnień i nadmiernie obciążają układ trawienny.
Do produktów zakazanych po zabiegu w obrębie jelita grubego należą:
- pełnoziarniste produkty zbożowe,
- pokarmy wędzone (ryby, sery, wędliny),
- czerwone mięso,
- pasztety,
- konserwy,
- niedojrzałe owoce,
- wysokosłodzone przetwory owocowe,
- niektóre warzywa (kapusta, papryka, groch, fasola, soczewica, ciecierzyca, kalarepa, rzepa, cebula, rzodkiewki, szczypior),
- tłuste przetwory mleczne,
- gotowe mieszanki przyprawowe (kostki rosołowe, maggi).
Zgodnie z zasadami diety po operacji jelita należy też unikać produktów wysokoprzetworzonych zawierających duże ilości cukru, konserwantów i dodatków chemicznych. Z codziennego menu należy też wykluczyć żywność typu fast food, zupy w proszku, dosładzane przetwory mleczne, mocne kakao, płynną czekoladę oraz wysokosłodzone kompoty i soki owocowe.
Alkohol po operacji jelita grubego
Pacjenci po zabiegu w obrębie jamy brzusznej często zastanawiają się, czy mogą spożywać napoje z procentami. Alkohol po operacji jelita grubego jest stanowczo odradzany przez lekarzy w okresie rekonwalescencji. Etanol nawet w niewielkiej ilości ma działanie drażniące na śluzówkę przewodu pokarmowego. Dodatkowo może negatywnie wpływać na procesy gojenia, funkcjonowanie jelit oraz zmniejszać wchłanianie witamin z grupy B (B1, B2, kwasu foliowego). Z tego względu, aby uniknąć powikłań i szybciej wrócić do zdrowia, zaleca się całkowitą rezygnację z jego spożycia.
Przykładowe przepisy dietetyczne dla pacjentów po operacji jelita
Podstawę żywienia pacjentów po przebytych zabiegach jelita powinna stanowić dieta łatwostrawna. By uniknąć niedożywienia, posiłki powinny dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych, w tym witamin i składników mineralnych. Poniżej prezentujemy kilka pomysłów na lekkostrawne dania na diecie po operacji jelita grubego.
Ryżanka cynamonowa ze startym jabłkiem
Jabłka obierz ze skórki i zetrzyj na tarce, a następnie przełóż do garnka, podlej małą ilością wody i podgotuj. W oddzielnym naczyniu ugotuj płatki ryżowe. Gdy płatki wchłoną cały płyn, dodaj miękkie jabłka i cynamon.
Duszony kurczak z ryżem i warzywami
Do diety po operacji jelita cienkiego można też włączyć duszonego kurczaka. Jego mięso jest bogate w białko, które wspiera regenerację tkanek. Najlepiej przyrządzić go na parze i podawać z ryżem oraz warzywami (np. cukinią, ziemniakami puree).
Delikatne pulpeciki rybne w sosie koperkowym
Jeszcze jedną propozycją dania dla osób po resekcji jelita są pulpety rybne. Rybę wystarczy zmielić, dodać namoczoną bułkę i jajko, wymieszać. Pulpeciki przyrządzić na parze i serwować z dodatkiem sosu koperkowego na bazie jogurtu naturalnego.
Catering dietetyczny – zadbaj o zbilansowane żywienie po operacji jelita
Właściwie zbilansowana dieta po operacji jelita grubego ma za zadanie dostarczenie choremu odpowiedniej ilości energii i składników odżywczych. Jadłospis powinien opierać się na zasadach zdrowego żywienia, jednak wymaga wprowadzenia odpowiednich modyfikacji w zależności od stanu zdrowia i indywidualnych potrzeb pacjenta. Należy pamiętać, że nie ma uniwersalnych zaleceń odpowiednich dla każdego chorego. W przypadku trudności ze skomponowaniem lekkostrawnej i urozmaiconej diety można skonsultować się z dietetykiem. Specjalista udzieli porad na temat prawidłowego odżywiania i doradzi, co jeść, by oszczędzić zajęte narządy przewodu pokarmowego.
Bibliografia:
1. A. Rutkowski, Gastroenterologia Kliniczna, Leczenie chirurgiczne raka jelita grubego w Polsce.
2. M. Jodkiewicz, A. Surwiłło-Snarska, Żywienie chorych na nowotwór jelita grubego.
3. Instytut Żywności i Żywienia im. prof. dra med. Aleksandra Szczygła oraz Fundacja Tam i z Powrotem, Żywienie a choroba nowotworowa. Poradnik dla pacjentów i ich rodzin.
4. E. Kałędkiewicz, A. Doboszyńska, Dietoprofilaktyka nowotworu jelita grubego.
5. J. Rybak, B. Magiera, K. Magiera, Dieta a ryzyko rozwoju nowotworu jelita grubego.
