Jedną z ważniejszych procedur medycznych, która pozwala ocenić stan jelita grubego, jest kolonoskopia. Aby mogła zostać prawidłowo przeprowadzona, niezbędne jest odpowiednie przygotowanie przewodu pokarmowego, zgodnie z kryteriami European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE). Nieodpowiednie może bowiem skutkować ryzykiem przeoczenia polipów, dłuższym czasem endoskopii, a nawet koniecznością jej powtórzenia. Jak powinna wyglądać dieta przed kolonoskopią? Kiedy należy rozpocząć oczyszczanie jelita? Z poniższego tekstu dowiesz się najważniejszych informacji na temat kolonoskopii – procedury diagnostycznej ratującej życie przed jedną z najbardziej zabójczych chorób: rakiem jelita grubego.
Spis treści:
Kolonoskopia – na czym polega i po co się ją wykonuje?
Zdaniem ekspertów ryzyko zachorowania na nowotwór jelita grubego można zmniejszyć poprzez profilaktyczne wykonywanie kolonoskopii. Kolonoskopia to badanie endoskopowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego, które jest przeprowadzane przy wykorzystaniu endoskopu (giętkiego instrumentu wyposażonego w twór wizyjny). Umożliwia nie tylko dokładną ocenę śluzówki jelita, ale także pobranie wycinków do badania histopatologicznego. Podczas procedury możliwe jest również usunięcie polipów, które mogą przyjmować postać łagodną lub złośliwą.
Dzięki kolonoskopii można potwierdzić lub wykluczyć obecność nowotworu, a także wyjaśnić przyczynę wielu różnych dolegliwości takich jak biegunki, bóle brzucha, zaparcia, uczucie niepełnego wypróżnienia, zespoły zaburzeń wchłaniania, krew w stolcu, nagła i nieuzasadniona utrata masy ciała czy wąskie, ołówkowate stolce.
Polecany wpis: Produkty Keto w Biedronce – to warto kupić!
Dieta przed kolonoskopią jelita – ogólne zalecenia dietetyczne i informacje dla pacjenta
Aby właściwie przygotować się do badania, należy oczyścić jelita z zalegających resztek pokarmowych. Takie przygotowanie zaleca się rozpocząć już na kilka dni przed wyznaczonym terminem kolonoskopii, wprowadzając dietę ubogoresztkową, odstawiając niektóre pokarmy i przyjmując doustne preparaty usuwające niestrawione resztki pochodzące z pożywienia (odpowiedni środek powinien przepisać lekarz kierujący pacjenta na diagnostykę).
Korzyści wynikające z ograniczeń dietetycznych przed kolonoskopią nie zostały do tej pory dobrze zbadane. Przypuszcza się jednak, że właściwe przygotowanie jelita zwiększa wartość diagnostyczną endoskopii, a także minimalizuje ryzyko wystąpienia niepożądanych powikłań (takich jak krwawienie, uszkodzenia śluzówki, przebicie ściany jelita).
Co jeść na tydzień przed kolonoskopią? Dieta lekkostrawna, bezresztkowa
Na 7 dni przed kolonoskopią wskazane jest przejście na lekkostrawną dietę bezresztkową. Z jadłospisu należy wykluczyć truskawki, maliny, kiwi, porzeczki, winogrona, figi, arbuzy, ogórki, pomidory, a także wszelkiego rodzaju nasiona i ziarna (mak, siemię lniane, sezam, pestki słonecznika, nasiona chia, babka płesznik). Pestki mogą przykleić się do powierzchni jelit i utrudniać ich ocenę w trakcie endoskopii. Czego jeszcze nie jeść przed kolonoskopią? Z jadłospisu warto wyeliminować też słodycze i wyroby cukiernicze, gdyż często powodują one zaparcia. Dozwolone jest natomiast spożywanie takich pokarmów jak:
- ryby,
- chude mięso,
- makarony i ryż,
- białe pieczywo,
- jogurty, kefiry, sery twarogowe,
- herbata,
- kawa,
- klarowne soki i buliony.
Rekomendowane sposoby przyrządzania posiłków to duszenie, gotowanie oraz grillowanie. Pacjenci ze schorzeniami przewlekłymi (cukrzycą, przewlekłą chorobą nerek itp.) powinni skontaktować się z lekarzem w celu ustalenia indywidualnego planu działania.
Co jeść na 2 dni przed badaniem? Dieta półpłynna
Na 2, 3 dni przed badaniem zaleca się przejście na dietę półpłynną, którą uzyskuje się poprzez przetarcie, zmiksowanie lub dokładne rozdrobnienie składników. Posiłki można jeść częściej, ale mniejsze objętościowo. W jadłospisie należy unikać produktów spożywczych bogatych w błonnik (pełnoziarnistego pieczywa zbożowego i innych pokarmów, które zawierają ziarna zbóż). Niedozwolone są też tłuste mięsa i wędliny oraz warzywa i owoce z pestkami. Ponadto z menu warto wykluczyć czerwone buraki, ponieważ fałszują one kolor śluzówki jelita. Dopuszcza się spożywanie:
- kisieli,
- kleików,
- makaronów,
- gotowanych ziemniaków bez skóry,
- ryb i owoców morza,
- gotowanych mięs,
- czystych zup i rosołów.
Z napojów dopuszczalne są: czyste i jasne soki owocowe (np. jabłkowy), słaba herbata, kawa bez dodatku mleka, woda i woda smakowa (bez barwników czerwonych i fioletowych). Posiłki powinny być gotowane, duszone lub grillowane.
Co jeść w dniu poprzedzającym kolonoskopię? Dieta płynna
W celu odciążenia układu pokarmowego w dniu poprzedzającym badanie powinna być przestrzegana dieta płynna przed kolonoskopią. Rano należy zjeść lekkostrawne śniadanie. Może to być np. kaszka manna, jogurt naturalny, kisiel lub kromka białego pieczywa z masłem, miodem, serem, plastrem chudej wędliny drobiowej. W dowolnej ilości można jeść klarowne zupy i pić płyny: słabą herbatę, kawę bez fusów (może być z niewielką ilością mleka), kompot, rozcieńczony sok jabłkowy. W przeddzień i w dzień endoskopii jelita można normalnie zażywać stale przyjmowane leki (np. nasercowe, przeciwpadaczkowe, tarczycowe, przeciwastmatyczne, na nadciśnienie).
Plan żywienia w dniu kolonoskopii – co spożywać, a czego unikać?
W dniu badania można pić wodę niegazowaną (może być posłodzona miodem). Można też ssać landrynki. Jeśli kolonoskopia została zaplanowana w znieczuleniu ogólnym, picie płynów należy zakończyć najpóźniej na 4-5 godzin przed planowaną kolonoskopią.
Przed planowanym badaniem ważne jest także przyjęcie przepisanego przez lekarza preparatu wspomagającego oczyszczanie jelit. Środek przeczyszczający (zawierający makrogol lub symetykon) najczęściej trzeba przyjąć w dwóch dawkach, w odstępie kilku godzin. Normalną reakcją w tym czasie są częste wypróżnienia, pod koniec treścią płynną. W czasie oczyszczania zaleca się w miarę możliwości zwykłą aktywność i poruszanie się (chodzenie).
Co jeść po kolonoskopii? Produkty zalecane w diecie po kolonoskopii
Po zakończeniu kolonoskopii można jeść posiłki, jednak obowiązuje dieta lekkostrawna. Jedzenie łatwostrawnych posiłków jest bardzo ważne, aby zapewnić układowi trawiennemu odpowiedni czas na regenerację. Stopniowo należy przywracać normalną dietę. Istotne jest również dbanie o prawidłowe nawodnienie organizmu. Aby uniknąć odwodnienia, zaleca się wypijanie dużej ilości wody. W niektórych przypadkach lekarz może zadecydować o utrzymaniu diety miękkiej po endoskopii. Wówczas najlepiej sięgać po pokarmy o niskiej zawartości błonnika i nabiału, które są łatwe do strawienia i nie wytwarzają dużej ilości stolca.
Przykładowa dieta po kolonoskopii powinna bazować na owocach i warzywach, produktach zbożowych o niskiej zawartości błonnika, źródłach chudego białka oraz małych ilościach tłuszczu. Po zabiegu należy unikać smażonego jedzenia, orzechów, ostrych przypraw, kukurydzy oraz popcornu. Zaleca się też rezygnację z napojów alkoholowych, gdyż etanol może utrudniać prawidłowy przebieg procesów regeneracyjnych w obrębie przewodu pokarmowego.
Dieta ubogoresztkowa – istotny element przygotowania do kolonoskopii
Kolonoskopia jest metodą diagnostyczną, która wymaga oczyszczenia jelit. Im lepsze przygotowanie układu pokarmowego, tym lekarz może dokładniej ocenić jego stan i wychwycić niektóre patologie. W przypadku nieprawidłowego oczyszczenia endoskopia może być nie tylko trudniejsza, ale w niektórych sytuacjach nawet niemożliwa do wykonania. Dlatego tak ważna jest odpowiednia dieta, stosowanie specjalnych preparatów przeczyszczających oraz picie dużej ilości klarownych płynów. W razie wątpliwości lub dodatkowych pytań należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym.
Zamów catering dietetyczny
Zobacz naszą ofertę i wybierz idealną dietę pudełkowa dla siebie! Oferujemy dostawę do małych i dużych miejscowości, np. Warszawa, Kraków, Szczecin, Wieliczka czy Tenczynek.
Bibliografia:
- K. Dołoto, E. Antos, M. Wojciechowska, Kolonoskopia w profilaktyce raka jelita grubego – działania pielęgniarskie w przygotowaniu do badania, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 1 (50) 2017, s. 102-106,
- C. Hassan, M. Bretthauer, M.F. Kamiński, M. Polkowski, B. Rembacken, Bowel Preparation for colonoscopy: European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE) Guideline, Endoscopy 2013 (45), s. 142–150,
- M. Szmit, M. Bugajski, M. F. Kamiński, Przygotowanie jelita grubego do kolonoskopii, Medycyna Praktyczna 2020, s. 68–77,
- https://assets.publishing.service.gov.uk/media/5cae0137ed915d56172ec81f/FIT_colonoscopy_leaflet_Polish.pdf [dostęp 11.01.2025],
- https://ahop.pl/wp-content/uploads/A43mm-Kolonoskopia-Przewodnik-DRUK-skompresowany.pdf [dostęp 11.01.2025].
